Keçmişə nəzərən gələcək zamanın davam edib bitəcək forması (The Future Perfect Progressive İn The Past )

Düzəldilməsi: Keçmişə nəzərən gələcək zamanın davam edib bitəcək forması to be köməkçi felinin keçmişə nəzərən gələcək zaman bitmiş forması (should/would have been) və əsas felin indiki zaman feli sifəti (Participle I) vasitəsi ilə düzəldilir. 

I should have been sleeping.

You would have been sleeping.

He/she would have been sleeping.

We should have been sleeping.

You would have been sleeping.

They would have been sleeping.     

Bu zaman formasının sual şəklini düzəltmək üçün birinci köməkçi feli (should/would) mübtədadan əvvələ keçirmək, inkar formasını düzəltmək üçün isə birinci köməkçi feldən sonra not inkar ədatını işlətmək lazımdır. 

Should I have been sleeping?

Would you have been sleeping? 

Would he have been sleeping?

Should we have been sleeping? 

Would you have been sleeping?      

Would they have been sleeping?    

I should not have been sleeping.

You would have not been sleeping.

He would not have been sleeping.

We should not have been sleeping.

You would not have been sleeping.

They would not have been sleeping.

Keçmişə nəzərən gələcək zamanın davam edib bitəcək formasının inkar - sual şəkli aşağıdakı kimidir:

Should I not have been sleeping?   

Would you not have been sleeping?

Would he not have been sleeping?     

Should we not have been sleeping? 

Would you not have been sleeping?

Would they not have been sleeping?

Bu zaman formasının qısa şəkilləri belədir:

Shouldn’t we have been sleeping?

You wouldn’t have been sleeping.

İşlədilməsi: Keçmişə nəzərən gələcək zamanın davam edib bitəcək forması  keçmişə nəzərən gələcək zamanda müəyyən bir müddət davam edib bitəcək hərəkətləri bildirmək üçün işlədilir.

I had suggested him about new job and he would have been expecting my inviting.

Qeyd: Keçmişə nəzərən gələcək zamanın davam edib bitəcək forması müasir ingilis dilində ən az işlənən zaman formasıdır. Onun işlədilməsi zaman uzlaşması və vasitəli nitq ilə əlaqədardır.  

Azərbaycan dilində qarşılığı: Keçmişə nəzərən gələcək zamanın  davam edib bitəcək forması Azərbaycan dilinə felin –mış/ -miş/ -muş/ -müş + olacaq  perifrastik forması vasitəsilə tərcümə edilir.

He said that by the end of year, he would have been learning French for a year.

O dedi ki, bu ilin sonunda bir ildir ki, fransız dilini öyrənmiş olacaq.

Keçmiş zamanın davam edib bitmiş forması (The past perfect progressive Tense

 Düzəldilməsi: Keçmiş zamanın davam edib bitmiş forması to be köməkçi feilinin keçmiş zamanın bitmiş forması (had been) və əsas feilin indiki zaman feili sifəti (Participle I) vasitəsi ilə düzəldilir.

I had been inviting.                   We had been inviting.                  

You had been inviting.              You had been inviting.                  

He/she had been inviting.        They had been inviting.                  

Bu zaman formasının sual şəklini düzəltmək üçün birinci köməkçi feili (had) mübtədadan əvvələ keçirmək, inkar formasını düzəltmək üçün isə birinci köməkçi feildən sonra not inkar ədatını işlətmək lazımdır.

Had I been inviting?                 I had not been inviting. 

Had you been inviting?            You had not been inviting. 

Had he/she been inviting?       He/she had not been inviting.

Had we been inviting?             We had not been inviting.     

       Had you been inviting?            You had not been inviting.         

Had they been inviting?           They had not been inviting.              

 Keçmiş zamanın davam edib bitmiş formasının inkar - sual şəkli aşağıdakı kimidir:

Had I not been inviting?               Had we not been inviting?

Had you not been inviting?          Had you not been inviting?

Had he/she not been inviting?     Had they not been inviting?

Bu zaman formasının qısa şəkilləri belədir:

They had been inviting.                  

We hadn’t been inviting.

Hadn’t you been inviting?        

İşlədilməsi: Keçmiş zamanın davam edib bitmiş forması aşağıdakı hallarda işlədilir:

1. İnklusiv işlənmə - keçmişdə müəyyən vaxtdan və ya hərəkətdən əvvəl başlanmış, bir müddət davam etmiş və həmin vaxtda da davam edən hərəkətləri bildirmək üçün. Bu halda hərəkətin davam müddətini göstərmək üçün for, başlanğıcını göstərmək üçün isə since sözünü işlədilir.

 Madeleine had been reading mystery novels for several years before she discovered the works of  Agatha Christie.

2.Eksklusiv işlənmə -keçmişdə baş verib müəyyən müddət davam edən, lakin həmin anda davam etməyən hərəkətləri bildirmək üçün, məsələn:

He felt tired as he had been playing football for several hours. 

Azərbaycan dilində qarşılığı: Keçmiş zamanın davam edib bitmiş formasının Azərbaycan dilində qarşılığı onun inklusiv və eksklusiv  işlənməsindən asılıdır:

a) bu zaman forması inklusiv işlənərkən dilimizə şühudi keçmiş zamanın bitməmiş forması ilə;

We had been talking about repainting the front room for 3 years and last night we finally bought the paint.

Biz ön otağın təmiri haqqında  üç ildir ki danışırdıq və nəhayət keçən gecə  biz boyaq aldıq.

b) eksklusiv  işlənərkən isə nəqli keçmiş zaman forması ilə tərcümə edilir.

He finally arrived at 6 o^’clock. I had been waiting for him since 3 o^’clock.  

O nəhayət saat altıda gəlib çatdı. Mən onu saat üçdən bəri  gözləmişdim.  

İndiki zamanın davam edib bitmiş forması (The Present Progressive Tense)

Düzəldilməsi: İndiki zamanın davam edib bitmiş forması to be köməkçi felinin indiki zamanın bitmiş forması (have/has been) və əsas felin indiki zaman feli sifəti (Participle I) vasitəsi ilə düzəldilir.

      I have been expecting.                       We have been expecting. 
      You have been expecting.                  You have been expecting.
      He (she) has been expecting.           They have been expecting.

Bu zaman formasının sual şəklini düzəltmək üçün birinci köməkçi feli mübtədadan əvvələ keçirmək, inkar formasını düzəltmək üçün isə birinci köməkçi feldən sonra not inkar ədatını işlətmək lazımdır.

Have I been expecting?              I have not been expecting.

Have you been expecting?        You have not been expecting.

Has he/she been expecting?    He (she) has not been expecting.

Have we been expecting?         We have not been expecting.

Have you been expecting?        You have not been expecting.

Have they been expecting?       They have not been expecting.

 İndiki zamanın davam edib bitmiş formasının inkar - sual şəkli aşağıdakı kimidir:

Have I not been expecting?          Have we not been expecting?

Have you not been expecting?     Have you not been expecting?

Has she/he not been expectin?    Have they not been expecting?

Bu zaman formasının qısa şəkilləri belədir:

I’ve been expecting.

We haven’t been expecting.

Hasn’t she/he been expecting?          

İşlədilməsi: İndiki davam edib bitmiş zaman formasının iki şəkildə -inklusiv və eksklusiv işlənməsi mövcuddur.

1. İndiki davam edib bitmiş zaman formasının danışıq zamanı hərəkətin davam etməsini bildirməsinə onun inklusiv işlənməsi deyilir. İnklusiv işlənmə zamanı indiki davam edib bitmiş zaman forması keçmişdə icra olunmağa başlanan danışıq zamanı da davam edən hərəkətləri bildirir. Bu halda, bir qayda olaraq, hərəkətin başlanğıcını bildirmək üçün since, onun davam etmə müddətini göstərmək üçün isə for sözönü işlədilir. Əgər since bağlayıcısı budaq cümlə ilə işlədilirsə, budaq cümlədəki felin xəbəri keçmiş zamanın qeyri-müəyyən formasında olur. Məsələn:

They have been publishing this comic book for ten years.

The children have playing in the yard since 6 o’clock.

He has been working at that factory since he came to Baku.

Davamedici zaman formalarında işlədilməyən fellər isə yalnız indiki zamanın bitmiş formasında işlədilir.

Qeyd: Davamedici zaman formalarında işlədilməməsinə baxmayaraq tez-tez şifahi nitqdə to wish və to want felləri indiki davam edib bitmiş zaman formasında işlədilir:

I have been wishing to speak to you ever since you returned.

2. İndiki davam edib bitmiş zaman formasının danışıq zamanı hərəkətin davam etmədiyini bildirməsinə onun eksklusiv işlənməsi deyilir.

I feel tired as I have been working in the garden for several hours.

I have been writing this essay in your absence.

3. İndiki davam edib bitmiş zaman forması həmdə dəfələrlə təkrarən icra edilən, baş verən hərəkətləri bildirmək üçün işlədilir, məs.:

I have been getting flower from him.

Azərbaycan dilində qarşılığı: İndiki zamanın davam edib bitmiş formasının Azərbaycan dilinə tərcüməsi onun inklusiv və eksklusiv  işlənməsindən asılı olur.

1) bu zaman forması inklusiv işlənərkən Azərbaycan dilinə bir qayda olaraq, felin indiki zaman forması ilə tərcümə edilir.

 I have been hearing a lot about her during the past few days.

Son 1 neçə gün ərzində mən onun haqqında çox eşidirəm.

He has been studying for two years at the university.

O 2 ildir ki, universitetdə oxuyur.

2) həmin zaman forması eksklusiv işlənərkən Azərbaycan dilinə felin nəqli keçmiş zaman forması vasitəsilə tərcümə edilir.

I’m tired. I have been working in the garden all day.

Mən yorulmuşam. Mən bütün günü bağda işləmişəm.

Your eyes are red. You have been crying.

       Sənin gözlərin qızarıb. Sən ağlamısan.